دکتر احمد ریسونی: غزه و فلسطین نخستین نیازمندان قربانی و زکات و جهاد مالی
چند هفته‌ای به عید قربان 1445 مانده است و این روزها شاهد مراسماتی پیرامون ذبح و قربانی هستیم. قربانی از نگاه جمهور علما سنت یا سنت مؤکده است و افراد واجد شرایط باید برای خود و خانواده‌هایشان قربانی کنند و از آن بخورند و به دیگران بدهند.
علما در مورد ذبح قربانی یا دادن پول آن به نیازمندان با هم اختلاف نظر دارند.
برخی از آنان به ویژه از میان صحابه و تابعین صدقه یا قیمت قربانی را بر خود قربانی ترجیح داده‌اند. از بلال حبشی روایت است که فرمود: برایم مهم نیست که خروسی سر ببرم؛ اگر قیمتش را به یتیم یا مسکینی بدهم برایم پسندیده‌تر از قربانی کردن آن است. شعبی می‌گوید: اگر سه درهم صدقه بدهم برایم بهتر از قربانی کردن است.
اما جمهور فقها قربانی کردن را بر مطلق صدقه دادن قیمت آن ترجیح می‌دهند؛ صدقه درهایی دارد که همیشه باز است؛ اما قربانی یکی از اعمال و سنت‌های ویژه اسلام است که در مناسبت خاص و تنها یک بار در سال انجام می‌گیرد. کما این که شامل صدقه و اکرام نیازمندان هم می‌شود؛ یعنی چیزی افزون بر صدقه است.
این قول راجح و در حالت عادی و شبه عادی مورد اعتماد است.
اما حالت اضطراری و استثنایی احکامی دارد که باید در همان حالت مراعات شود و در خصوص آن فتوا صادر شود.
از جمله وضعیت برادران ما در غزه و فلسطین و به صورت کلی ساکنان قدس و کرانه باختری است.
این حالتی است که می‌بینیم و احساس می‌کنیم چنان که تمام معانی و اشکال و درجات ضرورت در آن جمع است؛ بلکه ضرورتی است که کسی تصورش را نمی‌کرد.
دشمن صهیونیستی و هم‌دستان آمریکایی و اروپایی آن همه جای غزه را ویران کرده و به آتش کشیده‌اند؛ تمام اسباب رزق و روزی و وسایل کسب و آموزش و درمان مردم را از بین برده‌اند؛ ساکنان کرانه باختری هم در بسیاری از این مصائب با آنان شریکند.
این وضعیت، جهاد و آماده‌باش و دفاع از حیثیت اسلام و مسلمانان و مسجد الاقصی را ایجاب می‌کند؛ مردم غزه در جهادی به سر می‌برند که به اجماع علما بر همه مسلمانان فرض عین است تا فلسطین و مسجد الاقصی را آزاد کنند. اما اهل غزه به تنهایی مسؤولیت و مشکلات و پیامدهای این جهاد را به دوش می‌کشند.
این حالت گذرا و موقتی نیست بلکه در گذشته بوده و در آینده و تا زمان نامشخص ادامه خواهد داشت. در حال حاضر فقط شدیدتر و سخت‌تر است:
{فَعَسَى اللَّهُ أَنْ يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ} [المائدة: 52].
چه بسا خداوند گشایش و رهایشی از سوی خویش پیش آورد.
بنابراین مردم فلسطین و فرزندان مجاهد این سرزمین باید در دریافت هر نوع کمک و یاری و حمایت در اولویت باشند از جمله:
1- کمک به آنان با جهاد مالی که بر عموم مسلمانان واجب است:
{إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الصَّادِقُون} [الحجرات: 15].
همانا مؤمنان کسانی هستند که به خداوند و پیامبر او ایمان آورده‌اند، سپس شک و شبهه نیاورده‌اند، و در راه خدا به مال و جانشان جهاد کرده‌اند، اینانند که راستگویانند.
{انْفِرُوا خِفَافًا وَثِقَالًا وَجَاهِدُوا بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ} [التوبة: 41]
چه سبکبار، چه سنگین، روانه شوید و به مال و جانتان در راه خدا جهاد کنید، که اگر بدانید این برایتان بهتر است.
کسی که از جهاد بدنی معذور است باید با مالش جهاد کند و برای مجاهدان هزینه کند. در صحیحین از رسول خدا آمده است که فرمود:
«من جهز غازيا في سبيل الله فقد غزا. ومن خلفه في أهله بخير فقد غزا».
هر کس در راه خدا مجاهدی را تجهیز کند گویی جهاد کرده است و هر کس در خانواده مجاهدی جانشین شود گویی جهاد کرده است.
اولویت مردم فلسطین در اموال زکات؛
تمام مصارف زکات در فلسطین وجود دارد؛ برخی از مصارف زکات امروزه تنها مردم فلسطین را شامل می‌شود. هر کس زکاتش را به مجاهدان و مردم فلسطین اختصاص دهد راهیاب است که رسول اکرم می‌فرماید:
(ومن يُـردِ الله به خيرا يفقهه في الدين).
هر کس خداوند خیرش را خواسته باشد او را در دین آگاه می‌کند.
1- پرداخت قیمت قربانی به مردم فلسطین هم جایز است که هم قربانی است و هم جهاد.
هر کس توانایی داشته باشد در شهر خود و برای مردم خود قربانی کند یا این که قیمت قربانی را برای مردم فلسطین بفرستد که کامل‌تر و بهتر است. این کار تأثیری بر سنت قربانی و دوام آن ندارد بلکه باعث اعتدال آن می‌شود.
دکتر احمد ریسونی
رئیس پیشین اتحادیه جهانی علمای مسلمان