زن از نگاه اسلامی و غربی
شیخ محمد حسن ددو
خدای متعال زن را گرامی داشته و او را از حقوق فراوانی برخوردار کرده است. شرف زن در این است که نفقه و هزینههای زندگیاش بر عهدهی مرد است و با ماندن در خانه و پوشاندن بدن و عدم آمیزش با مردان بیگانه، شخصیت خود را مصون میدارد. آنگاه جاهلیت غرب از راه رسید و زن را به کالایی تبدیل کرد و پاکدامنی او را به ابزاری برای تجارت و فساد و گسترش فحشا تبدیل کرد. از این رو بر دعوتگر مسلمان واجب است امت را نسبت به خیریت اسلام و حفاظت از زن آگاه کند و نسبت به زشتیها و پلیدیهایی که غربیان بر او روا میدارند هشدار دهد.
نقش زن در اسلام
با نگاهی واقعبینانه به وضعیت زن در اسلام و بلاد غرب بسیاری از حقایق بر ما آشکار میشود. وقتی میگویم اسلام متأسفانه باید بگویم منظورم واقعیت مسلمانان امروز و وضعیتی که سرزمینهای اسلامی دارد نیست. زیرا این واقعیت نمایی از وجود تمدن غربی آن سوی دریای مدیترانه در این سرزمینها است. پس واقعیتی که ما در آن به سر میبریم بخشی از وضعیت حاکم بر غرب است و به همین خاطر نمیتوانیم بر این اساس دربارهی زن حکم کنیم و به واقعیت زن در سرزمینهای اسلامی نگاه کنیم و آنگاه نتیجه بگیریم که این همان واقعیت شرعی زن است که باید باشد. بلکه واقعیت خلاف آن است؛ زن در سرزمینهای اسلامی امروز رویهی زنان غربی را در پیش گرفته است - مگر شمار اندکی از زنان - و میخواهد کاستیهای آنان در فسق و فجور را جبران کند.
زن در اسلام و نصرت دین سابقه دارد
وقتی به حقیقت اسلام که در کتاب خدا و سنت رسول خدا و شیوهی سلف آمده است نگاه میکنیم، میبینیم نخستین کسی که به رسول خدا ایمان آورد یک زن بود و او کسی جز خدیجه دختر خویلد نبود. او نخستین کسی بود که در راه دین فداکاری کرد و با جان و مال از رسول خدا حمایت کرد. خواهران و دخترانش نیز به مانند او این مسؤولیت را تکمیل کردند.
به همین خاطر هر جا سخن از فداکاری و شاهکاری برای مسلمان است در کنار مردان زنانی را میبینیم که در این راستا نقشآفرینی کردهاند. حتی در بسیاری از زمینهها حضور زنان برجستهتر از مردان است و چه بسا بیش از مردان تلاش میکنند. به همین خاطر فضیلت سابقهی مسلمانی تنها برای زنان محفوظ است و آنان نخستین کسانی بودند که رسول خدا را تصدیق کردند.
در فضیلت حمایت مالی هم زنان نخستین کسانی بودند که مال خود را در راه دین خرج کردند. فضیلت گواهی به حق به عنوان قویترین انگیزهی روانی و شخصیتی نیز مخصوص زنان است آنجا که خدیجه به رسول خدا گفت:
"لا والله لا يخزيك الله ابداً، إنك لتصل الرحم، وتحمل الكل، وتكسب المعدوم، وتكرم الضيف، وتعين على نوائب الحق".
به خدا قسم خداوند تو را خوار نمیکند؛ تو صلهی رحم را به جا میآوری و دل رنجیدگان را شاد میکنی و به بینوایان کمک میکنی؛ مهمان را گرامی میداری و در حوادثی که برای مردم رخ میدهد به یاری آنان میشتابی.
در اینجا قدرت فکری یک زن را در قبال مسؤولیت خطیری که خداوند بر دوش پیامبرش گذاشته است میبینیم؛ پیامبری که باید واقعیت زندگی مردم را تغییر دهد. فهم عمیق خدیجه را میبینیم که نیازمند بزرگی شخصیت و قدرت تأثیر است. بر کسانی که پیرامون پیامبر هستند لازم است او را یاری دهند و صفاتی را یادآور شوند که او را تقویت میکند. همهی اینها حکایت از فهم عمیق این زن دارد که میداند با مسؤولیت خطیر و دشواری که بر دوش همسرش قرار گرفته است چگونه روبرو شود.
وقتی به خانههای مسلمانان اولیه نگاه کنیم میبینیم مسؤولیت در آن مشترک است؛ حتی در بالاترین مسؤولیتها که جهاد در راه خداست، زنان هم در رکاب مردان حرکت میکنند. رسول خدا در هر غزوهای بین زنانش قرعه میانداخت و بر اساس آن یکی را با خود به سفر میبرد.
به همین ترتیب بسیاری از زنان دوست داشتند همراه رسول خدا در غزوات شرکت کنند هر چند مشکلات سفر زیاد بود. ام سلیم دختر ملحان زن مسنی بود که ماه نهم حمل را میگذراند. وقتی رسول خدا برای فتح مکه و غزوهی حنین و طائف میرفت نتوانست خود را قانع کند که در مدینه بماند. او گفت: گرمایی که در نیم روز به چهرهی رسول خدا میزند ما هم باید به استقبالش برویم. بنابراین در رکاب رسول خدا در فتح مکه و غزوهی حنین شرکت کرد و در محاصرهی طائف بود که فرزندش را به دنیا آورد.
خواهرش ام حرام دختر ملحان و زن عباده بن صامت هم چنین بود؛ وقتی رسول خدا در خانهاش خوابیده بود هنگامی که بیدار شد لبخند میزد. پرسید: پدر و مادرم فدایت باد ای رسول خدا چرا میخندی؟ فرمود: [در خواب دیدم] قومی از امت من چون پادشاهان نشسته بر تخت در بهشت هستند؛ آنان کسانی هستند که [برای جهاد] به دل دریا میزنند.. گفت: ای رسول خدا برای دعا کن من هم از آنان باشم. آنان قومی هستند که در راه خدا خود را به خطر میاندازند و جان خود را در راه دین خدا فدا میکنند؛ به دل دریا میزنند و اهل بهشت هستند چنان که رسول خدا برای آنان گواهی داده است. این زن مؤمن از رسول خدا خواست که در میان آنان باشد و به غیر این رضایت نداد: ای رسول خدا برایم دعا کن از آنان باشم. فرمود تو از آنان هستی و این زن آن صحنه را به چشم خود دید زیرا خواب پیامبران وحی است.
در خانوادههای اسلامی نسل اول میبینیم زنان دوشادوش مردان فعالیت میکردند و فداکاری مینمودند. بر نیکی و تقوا با هم همکاری داشتند و میان آنان محبت و مهربانی حاکم بود. خدای متعال در کتاب گرانقدرش تأکید کرده است:
"وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً" [روم:21]
و از جمله آیات او این است که برای شما از نوع خودتان، همسرانی آفرید که با آنان آرام گیرید، و در میان شما دوستی و مهربانی افکند.
مشورت با زن در امور دنیا و دین
خانوادهی مسلمان بر همکاری و دلسوزی بین طرفین استوار است؛ مردان صدر اسلام نسبت به زنان خود بسیار مهربان و دلسوز بودند و در کارهای مهم با آنان مشورت میکردند.
رسول گرامی اسلام در هر کار مهمی با زنان خود مشورت میکرد و نظر آنان آثار مبارکی در مسیر دعوت بر جای میگذاشت. در روز حدیبیه با ام سلمه مشورت میکند و نظر او را جویا میشود. نظری که باعث نجات مسلمانان و برداشتن خشم و غضب از امت محمد شد. ماجرا از این قرار بود که رسول خدا به مسلمانان دستور داد سرهای خود را بتراشند و شتران را قربانی کنند و از احرام بیرون آیند؛ اما کسی نپذیرفت. بنابراین با ام سلمه مشورت کرد و او پیشنهاد نمود که رسول خدا از خود آغاز کند و شترش را قربانی کند و سرش را بتراشد. اگر چنین کند مسلمانان هم از او پیروی خواهند کرد. وقتی پیشنهاد ام سلمه را عملی کرد مسلمانان نیز چنین کردند و با این نظر حکیمانه مشکل حل شد.
خانوادهی اسلامی مؤسسهی یکپارچهای است که در آن همکاری و همنوایی وجود دارد و مصالح عمومی و خصوصی مراعات میشود. هیچ یک از طرفین حق ندارند توانمندی خود را از دیگری پنهان کند و به همین خاطر میبینیم خانوادهی مسلمان از هر نظر با هم همبستگی دارند و مهمترین آنها حقوق خداوند است که میفرماید:
"يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلائِكَةٌ غِلاظٌ شِدَادٌ لا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ" [تحريم:6].
ای مؤمنان خود و خانوادهتان را از آتشی حفظ کنید که هیزم آن مردم و سنگها هستند و فرشتگانی درشتخو و سخترو بر آن گماردهاند که از خداوند در آنچه فرمانشان دهد سرپیچی نمیکنند، و هر چه به ایشان فرمان داده میشود، انجام دهند.
پیامبر اسلام میفرماید:
"رحم الله رجلاًقام من الليل يصلي فأيقظ امرأته لتصلي معه، فإن هي امتنعت نضح في وجهها من الماء، ورحم الله امرأة قامت من الليل لتصلي، فأيقظت زوجها ليصلي معها، فإن هو امتنع نضحت في وجهه من الماء".
خدا بیامرزد مردی را که نیم شب برای نماز برمیخیزد و همسرش را بیدار میکند تا با او نماز گزارد و اگر تنبلی به خرج دهد قطرات آبی در صورتش میپاشد. خدا بیامرزد زنی را که نیم شب برای نماز برمیخیزد و شوهرش را بیدار میکند و اگر تنبلی به خرج دهد قطرات آبی بر صورتش میپاشد.
رسول خدا نسل اول را این گونه تربیت کرد و این نتیجهی همکاری بر خیر و نیکی و ادای حقوق خداوند است که سرآغاز و ملاک دینداری به شمار میرود. این همکاری با گذشت و مدارا در سایر حقوق و ادای صحیح آنها ادامه مییابد.
http://www.iumsonline.org/ar/ContentDetails.aspx?ID=11051